บ้านดิน

บ้านดิน เป็นบ้านจากธรรมชาติ ทางลัดของคนอยากมีบ้าน

บ้านดิน เป็นบ้านจากธรรมชาติซึ่งสามารถหาวัสดุจากรอบกายเอามาผลิตเป็นบ้าน ท่านบางครั้งอาจจะใช้ดินที่อยู่ข้างบ้านประสานกับกำลังกาย เบาๆลงแรงสร้าง กระทั่งแปลงเป็น บ้านประสิทธิภาพโดยใช้แรงทุน เพียงนิดหน่อย บ้านดินก็เลยเหมาะสม สำหรับเพื่อการลงแรง ช่วยเหลือกันสร้าง บางทีอาจใช้เวลา ว่างในตอนวันหยุด มาร่วมด้วยช่วยเหลือกัน แนวทางการทำบ้านดินหนึ่ง ข้างหลังยังช่วยสร้างบรรยากาศ การทำงานด้วยกันให้อบอุ่นอีกด้วย เนื่องจากคนสร้าง ก็ไม่ใช่ผู้ใดกันแน่ เป็นกำลังกายจากสมาชิก ในบ้านเอง

ผมได้ได้โอกาส ไปร่วมอบรมในด้านของการ ทำบ้านดินที่สวนพันพรรณ อำเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่ วิทยากรเป็น คุณโจน จันใด พูดได้ว่า จบจากการฝึกฝน ก็สามารถก่อสร้างบ้าน ดินข้างหลังเล็กๆได้อย่างยิ่งจริงๆ คุณโจนได้ชี้แจง วิธีการทำตั้งแต่การหา ทำเลที่ตั้งการผลิตบ้าน ส่วนประกอบต่างๆ ตลอดจนแนวทางการตก แต่งละเอียดทุกขั้นตอน แถมพ่วงด้วยการเรียนวิถีชีวิตแบบพึ่งพาตัวเองเป็นหลักสูตรของแถมฟรี ผมว่าถ้าหากผู้ใดกันแน่ชอบใจรวมทั้งคลั่งไคล้ในตัวบ้านดิน ทดลองแวะมาตรงนี้มองครับ แล้วคุณจะทราบว่า บ้านดินสร้างเองก็ได้ง่ายจังเลย…

วิชาความรู้พื้นฐานรวมทั้งวิธีการก่อสร้างบ้านดิน ขั้นตอนสำหรับเพื่อการก่อสร้างบ้านดินบางครั้งอาจจะไม่เหมือนกับการก่อสร้างบ้านทั่วๆไป เพราะบ้านดินไม่มีระบบองค์ประกอบ ใช้กำแพงรับน้ำหนัก เพื่อการปฏิบัติการก่อสร้างกระชับ ทำเป็นเร็ว ด้วยเหตุดังกล่าวพื้นที่สำหรับปลูกเรือนดินจะต้องเป็นพื้นที่ ที่น้ำหลากไม่ถึง ไม่ใช่ทางน้ำไหลบ่า ถ้าเป็นหลักที่กลบดินใหม่ ควรจะกลบทิ้งเอาไว้ราวๆ 1 ปี หรือผ่านตอนหน้าฝนสัก 1 ครั้ง ส่วนหัวข้อการทำก้อนอิฐดิน

สำหรับคนที่ออกแรงบ่อยๆ จะทำก้อนอิฐดินได้วันละ 70-100 ก้อน การตากก้อนอิฐดิน ใช้เวลาโดยประมาณ 5-7 วัน เมื่อตากก้อนอิฐได้โดยประมาณ 2-3 วัน ให้กลับก้อนอิฐ ขึ้นตั้งทางด้าน แนวราบ และก็กระทำแต่งอิฐ เดี๋ยวนี้ เนื่องจากว่าจะมีฝุ่นละออง กระจัดกระจายออกมาน้อย เมื่อก้อนอิฐแห้งสนิทดี แล้วควรที่จะนำก้อนอิฐ มากมายองรวมกันไว้กลางบ้าน เพื่อความสบาย แล้วก็ ก่อกำแพงได้เร็วทันใจ รวมทั้ง การลำเลียง ควรจะทำเพียงแค่ครั้ง เดียวจากรอบๆตาก ก้อนอิฐมาที่กลางบ้าน แต่ว่าอย่างไรก็แล้วแต่ จำเป็นต้องทำพื้นฐานบ้าน ให้เสร็จ รวมทั้ง กลบดินให้เป็นระเบียบก่อนขนถ่าย ก้อนอิฐดินมากยิ่งกว่าเดิมองไว

ภายหลัง ที่นำก้อนอิฐดินมากมายองไว้กึ่งกลาง บ้านเป็นระเบียบแล้ว ระยะแรกของการ ก่อกำแพงบ้านจะเร็ว ถ้าก่อขึ้นสูง การทำงาน บางครั้งอาจจะช้าลง เนื่องจากจำต้องส่งก้อนอิฐดินขึ้นสูง ระยะนี้บางทีอาจจัดตั้ง วงกบของประตูหน้าต่าง หรือบางครั้งอาจจะเว้นช่องเอาไว้จัดตั้งในตอนฉาบ แรงงาน 3 คนสามารถก่ออิฐดิน ได้วันละ 300 – 500 ก้อน ซึ่งในขณะที่ ก่อกำแพงบ้านนี้ ก็ขุดบ่อส้วมไปพร้อมเพียงกันได้ แล้วเดินระบบกระแสไฟฟ้า ท่อน้ำดี ท่อน้ำเสียให้เป็นระเบียบก่อน เพราะว่าจะมีผลให้ไม่ต้อง เสียเวล่ำเวลาเจาะ กำแพงข้างหลัง จากที่ฉาบเสร็จแล้ว การฉาบกำแพงบ้าน ควรจะฉาบก่อน ขึ้นองค์ประกอบหลังคา แบบบ้าน Modern Classic

เนื่องจากว่าภายหลังที่ ฉาบเสร็จสมบูรณ์แล้วกำแพง บ้านจะแข็งแรงมากขึ้นเรื่อยๆ แล้วก็ยังช่วยทำให้แดดส่อง กำแพงบ้านได้เต็มกำลัง ช่วยทำให้ดินที่ฉาบ แห้งเร็ว ส่วนส่วนประกอบ หลังคานั้นจะมีส่วนที่ เชื่อมโยงกับกำแพงบ้าน ด้วยเหตุนั้นบางครั้งอาจจะทำไป พร้อมทั้งงานฉาบได้ ภายหลังที่วางคาน รับหลังคาของโครง สร้างหลังคาเสร็จแล้ว บางทีอาจใช้ดินผสมฟางฉาบปิดคาน รับเพื่อเพิ่มความแข็งแรง เมื่อกำแพงบ้าน แห้งสนิทก็ดี ก็เลยมุงหลังคา แล้วก็ ทำส่วนประกอบพร้อม จัดตั้งเพดานให้เสร็จสมบูรณ์ แล้วก็ลงสีเรียบให้เป็นระเบียบ จะได้ไม่ต้องย้ายนั่งร้านหลายที

แล้วหลังจากนั้นก็เลยเริ่ม ต้นลงสีกำแพงบ้าน ควรจะเริ่มข้างในบ้านก่อน เพราะเหตุว่าข้างในบ้าน จะโดนแสงแดดน้อย และก็ อากาศระบาย ได้ไม่ดี เท่ารอบๆนอกบ้าน ทำให้สีแห้งช้า เมื่อฉาบสีข้างในบ้านเสร็จสมบูรณ์ บางทีก็อาจจะเก็บเนื้อหารอบๆขอบประตูหน้าต่างอีกที แล้วฉาบสีท้องถิ่นหรือปูกระเบื้องแม้อยาก ในส่วนของการเทพื้น ถ้าหากเป็นหลักดิน บางทีอาจจะเทพื้นทิ้งเอาไว้ ภายหลังจากฉาบกำแพงบ้านเป็นระเบียบเรียบร้อยแล้ว หมู่บ้านหรูในภูเก็ต

เนื่องจากว่าพื้นดินจะใช้เวลานานกว่าที่จะแห้งสนิท บางทีอาจใช้เวลาอย่างต่ำ 1 อาทิตย์ ถ้ายังมิได้มุงหลังคาจะช่วยทำให้พื้นแห้งไวขึ้น หากเป็นหลักปูนสามารถเทหลังจากที่ ลงสีบ้านเสร็จสิ้นสมบูรณ์แล้ว จะก่อให้ไม่ต้องจัดแจงกับสีที่ฉาบรวมทั้งหล่นลงมาเท่าไรนัก ภายหลังฉาบสีแล้วก็เทพื้นเสร็จสมบูรณ์แล้ว ติดประตู หน้าต่าง แล้วก็ลงสี

ควรจะถ้าเกิดระดาษหรือผ้ายางรองพื้น กันสีหยดลงพื้น ตกแต่งเครื่องเรือนจากการพอกดินให้ดูราวกับว่าเป็น เครื่องเรือนแบบใบเสร็จรับเงินท์อินก็ยังได้ ขั้นตอนสุดท้ายเป็นการตกแต่ง ขั้นตอนนี้เป็นขั้นตอนที่ใส่ร้ายเป็นเจ้าของบ้านลงไปบนผลงานของตน ดังเช่น การตกแต่ง ฝาผนังด้วยขวดสีการวาดรูปลงไปบนฝาผนังระหว่างที่สียังไม่แห้ง ทำชั้นสำหรับวางของจากการสอดไม้เข้าไปในองค์ประกอบบ้านดิน หรือเจ้าของบ้านท่านใดมีไอเดียเด็ดกว่านี้ก็ลงมือกันเลยนะครับ

วิธีการก่อสร้างบ้านดินมี 6 จำพวก

• แบบปั้น (cob) ใช้ดินเหนียวผสมกับฟางข้าว ปั้นหรือก่อเป็นฝาผนังขึ้นเรื่อย
• แบบก้อนอิฐดิบ (adobe brick) ใช้ดินผสมกับเส้นใย ได้แก่ แกลบ เศษต้นหญ้า หรือฟางข้าว เอามาผสมกับโคลน แล้วปั้นเป็นก้อนอิฐดิน ก่อนก่อเป็นฝาบ้าน โดยใช้โคลนเป็นตัวผสาน
• แบบโครงไม้(wattle & daub) ทำองค์ประกอบเป็นไม้ สานกันเป็นตาราง รวมทั้งนำฟางชุบด้วยโคลนโปะเป็นฝาบ้าน
• แบบใช้ดินอัด (rammed earth) ก่อสร้างฝาผนัง โดยการทำแบบฟอร์ม แล้วนำดินเหนียวอัดเป็นฝาบ้าน (ไม่ค่อยมองเห็นวิธีการแบบนี้ในประเทศไทย)
• แบบใช้ขอนไม้หรือหิน (cord wood & stones) สร้างฝาโดยการนำเศษไม้หรือหินมาก่อเป็น ฝาผนัง ใช้ดินเป็นตัวผสาน รวมทั้งฉาบด้วยดิน อีกชั้นยอด
• แบบกระสอบทราย (sand bag) ใช้กระสอบทรายใส่ทราย ให้เต็มเอามาวางเรียง บางทีก็อาจจะใช้ลวดหนามเป็นตัวช่วยยึด ไม่ให้กระสอบไหล รวมทั้งฉาบด้วยดินอีกรอบ

อุปกรณ์ที่ใช้มุงหลังคา ความถี่ของการมุงและก็ความเอียงชันของหลังคา เป็นเรื่องสำคัญสำหรับการต่ออายุการใช้แรงงานของบ้านดิน เนื่องจากว่าช่วยทำให้การไหลหรือระบายน้ำเป็นได้ดี ลดการเช็ดกน้ำฝนชะฝาผนังได้ และก็ประเด็นการรั่วซึม ของหลังคา ซึ่งจะเป็นต้นเหตุการซึมของน้ำ ทำให้เกิดปัญหาเรื่องปลวกหรือแมลงต่างๆเจาะฝาผนังได้

ความคิดไทย การมีเตาไฟในบ้าน เขม่าควันจะช่วยไล่สัตว์ประเภท มด ปลวก แล้วก็แมลงต่างๆจากบ้านดินเก่า ที่เจอในจังหวัดอุบลราชธานี เมื่อก่อสร้างบ้านดินเสร็จแล้ว จะมีการรมควันในบ้านเพื่อคุ้มครองปกป้องปลวก กัดรับประทานส่วนประกอบพื้นไม้ข้างบนด้วย

บทความที่น่าสนใจ : บ้านสีเขียวมะนาว ภูเก็ตวิลล่า 2021